Autorem opisu jest   dr Andrzej Łaptaś       ndlaptas@cyf-kr.edu.pl

Do tekstu dodałem kilka uwag związanych z terenem; jest on bowiem interesujący również dla turystów rowerowych.

Jeziora Liniewskie - Wierzyca 2003

Wg Przewodnika (Sperski, Wrześniowski, 1971) szlak Małej Wierzycy:
Jezioro Sobącz - J. Hutowe - J. Gatno (przenoska na szlak rz. Wierzycy) - Jez. Zagnanie.

Szlak jezior Liniewskich (= Polaszkowskich) jest niespławny z powodu zarośnięcia i zamulenia kanałów je łączących.

01 dzień
Jez. Sobącz - trudności z biwakowaniem, na brzegach posiadłości prywatne letniskowe.
Na południowo-zachodnim brzegu ma domek właściciel tych terenów, p. Biela - udziela pomocy i informacji.
Połączenie z J. Hutowym (ok. 1 km) - struga zarośnięta łozami, zwalone drzewa itp. - kilka godzin przebijania się - biwak na niskiej łące przed mostem w Chrostowie.

02 dzień
Jez. Hutowe bardzo ładne, spokojne, możliwości biwakowania, widoczne tereny agroturystyczne itp.
Połączenie z Jez. Gatno (ok. 1 km) od strony zatoki j.Hutowego zamulone i całkowicie zarośnięte trzcinami. Wyżej wąski betonowy kanał zarośnięty pałką wodną - nie udało się przepłynąć.

Rzeka Wierzyca:     Jez. Zagnanie - Starogard - Owidz (80 km - 6 dni)

Wg Przewodnika szlak Wierzycy od Wlk. Klincza do Gniewu (ok. 150 km) - 6 dni.

Opis ogólny przepłyniętego odcinka.
Płynąc w 5 w miarę sprawnych osób o dość dużym doświadczeniu kajakowym, z pełnym sprzętem biwakowym na 4 kajakach na całym odcinku nie udało się nam przepłynąć dziennie więcej niż 15 km. Chociaż rzeka ma bystry nurt, to jednak ilość przeszkód naturalnych w wodzie i przenosek limituje prędkość spływu. Dla porównania - na Wdzie przepływaliśmy do 40 km dziennie.

Od wypływu z j. Zagnanie do ujścia Wietcisy (rejon Czarnocina - czyli odcinek ok. 50 km) rzeka jest wąska, ma brzegi wysokie zarośnięte trzciną, niedostępne, jest głęboka o mulistym dnie i brak jest dogodnych miejsc biwakowania z dostępem do wody. Dużo przeszkód w wodzie, spore zarośnięcie łozami, większość do przepłynięcia. Sporo przenosek.

Od ujścia Wietcisy charakter rzeki się zmienia - poszerza się i ma liczne piękne naturalne bystrza z głazami narzutowymi, sporo terenów leśnych. Lepsze możliwości biwakowania.

W Starogardzie zapewne lepiej przenosić przez park niż koło młyna. Poniżej miasta rzeka zdecydowanie brudniejsza. Po dużych opadach rzeka właściwie nie nadawała się do płynięcia z powodu brudnej, cuchnącej wody. Taki sam stan rzeki stwierdziliśmy też jeszcze w kilka dni po opadach w Pelplinie i Gniewie.

Dzień 1 - 15.7 km
134.1 Jez. Zagnanie. Możliwości biwakowania przy szosie z Przyłęka, dogodny dojazd i  wodowanie na łące, piaszczyste dno i dobre wejście do płytkiej wody. Blisko sklep.
Dobry, ładny biwak na cyplu naprzeciw wsi Przyłęk w rzadkim bukowym lesie. Dobre dobicie pod starymi bukami, brzeg piaszczysty, płytko, dno piaszczyste. Na wzgórzu ruiny zaznaczone na mapach (kościoła??).

            Do jez. Zagnanie dogodny transport od przystanku Podleś (ok. 2 km szosą) na linii kolejowej Bydgoszcz-Wierzchucin-Kościerzyna (jeśli tylko wkrótce nie zostanie ona zlikwidowana...). Na zachód od tej linii kolejowej liczne małe jeziorka polodowcowe, malowniczo rozsiane w lesie - aż do Wąglikowic.

133.0 Wypływ Wierzycy przez trzciny w południowym brzegu jeziora 300 m na W od zatoczki (dawnego wypływu). Stawiska: most, niżej zastawka. W zależności od stopnia podniesienia zastawki daje się przepłynąć lub spławić kajaki. Łódki otwarte mogą jednak nabrać sporo wody na 50 cm progu.

127.5 Nowa Kiszewa - tartak usługowy. Przenoska 50 m: lądować z prawej strony zbiornika,  przenosić przez most na lewo i wodować po stromym brzegu z lewej przez chaszcze do kamienistej, płytkiej wody.

121.2 St. Bukowiec - zastawka, d. młyn. Przenoska 220 m - niezgodnie z przewodnikiem;. przybić na prawy brzeg zbiornika obok mostu, przenieść przez most 20 m w lewo na cypel pomiędzy kanałami i wodować niżej przez chaszcze 200 m u zbiegu kanałów, lepiej do prawego, płytszego o piaszczystym dnie.
Poniżej ładny odcinek leśny.

118.2 Biwak w lesie ok. 200 m przed dopływem z jez. Przywłoczno na lewym brzegu na wyżej położonej polanie za krzakami; dostęp do wody trudny, ale woda płytka, dno piaszczysto-muliste.
Biwaku z przewodnika (na prawym brzegu) nie widzieliśmy.

           Nad jez. Czerwionko (po wschodniej jego stronie, niedaleko zbiegu z jez. Przywłoczno) jeden z ładniejszych biwaków dla rowerzystów. Dojazd ze Starej Kiszewy (Kościerzyna-Zblewo), asfaltem w bok przez Bartoszy Las, dalej gruntową drogą do młyna Ruda, przez młyn ok. 300 m w stronę przesmyku pomiędzy jez. Kozielnia i Czerwionko, na skraju lasu w prawo gruntową drogą w las; po dalszych kilkuset metrach po lewej widać wodę. Biwak jest trochę zagospodarowany (stoliki), dobry dostęp do jeziora, miejsce na kilkanaście namiotów. W sezonie może być nieco tłoczno; wędkarze.

Dzień 2 -15 km

118.4 Z prawej ujście strugi koloru zielonego z Jez. Przywłoczno.

118.0 Ruda-Młyn (wg Przewodnika Duża Ruda) - gospodarstwo rybne na terenie d. młyna - przenoska ok. 200 m. Przewodnikowy opis przenoski nieaktualny.
Przepłynąć do końca zbiornika i przybijać z prawej strony stawu stromo na betonowe płyty po dawnym młynie. Przenosić koło zastawek i przez most w lewo drogą poza zabudowania d. młyna 100 m i albo przez bagno do rzeki w prawo tuż poniżej budynków, albo 100 m dalej przez łąkę i w prawo na lewy brzeg uregulowanego kanału, poniżej kładki pod którą jest zresztą przeszkoda. Wodowanie ze stromego brzegu poprzez kołki do płytkiej wody.

116.4 Bartoszylas

115.6 Ujście strugi z Jez. Krąg

    Ok. 1 km przed Starą Kiszewą Wierzyca przepływa przez szeroką przerwę w biegnącym w poprzek doliny nasypie. To interesująca pozostałość budowy F linii kolejowej Bąk-Liniewo, która pomimo znacznego zaawansowania robót nigdy nie została ukończona. Pomiędzy Bąkiem a Liniewem w terenie można napotkać ślady w postaci nasypów (np. znaczna część drogi Stara Kiszewa-Konarzyny), wykopów w lesie niedaleko Bąka, przyczółków nigdy nie zbudowanych wiaduktów przy szosie Liniewo-Orle oraz systemu imponujących (!) rozmachem wykopów i wiaduktów w Liniewie. Budowa linii utraciła sens po decyzji budowy linii Śląsk-Kościerzyna-Gdynia. Sosnowe lasy na piaskach Borów Tucholskich w okolicach Bąka PKP, pomiędzy Starą Kiszewą a jez. Wdzydze - to jesienią ulubione tereny grzybobrania mieszkańców Trójmiasta.

111.0 Stara Kiszewa - most, marne dobicie, sklepy obok.

109.0 Zamek Kiszewski - nowy zbiornik elektrowni pod Zamkiem - prace w toku (brak w przewodniku). Przenoska 130 m.
Przybić po lewej na końcu zbiornika k. Zamku. Zamek krzyżacki, czworoboczny, położony nisko na nadrzecznych błoniach; zachowane fosy zamienione częściowo na stawy rybne. Dobrze zachowane mury zewnętrzne i kwadratowa wieża z krzyżem, nad bramą. Wewnętrzne budynki zdewastowane, przebudowane współcześnie.
Przenieść 30 m przez drogę na cypel pomiędzy korytem obudowanej rzeki z prawej i nowym kanałem wypływającym z małego budynku elektrowni z lewej i dalej 100 m po trawie łagodnie w dół na koniec cypla do zbiegu kanałów. Wodować u zbiegu kanałów, w miarę dogodnie.
Poniżej - zniszczony jaz z Przewodnika - brak?

105.5 W rejonie Boże Pole zaczynają się ładne lasy na wysokich brzegach, ale dostęp na łąki na dolnym tarasie rzeki trudny; strome brzegi rzeki wysokości do 2 m (!)

103.0 Dobry biwak po prawej na łące pod skarpą porośniętą ładnym lasem mieszanym, ale z trudnym dojściem do wody: wysoki stromy brzeg, rzeka głęboka, dno muliste.

Dzień 3 - 10 km

101.6 Ujście strugi z jez. Czyżon.
Przed wsią Pogódki kilka mostów z ładnymi bystrzami.

96.0 Pogódki - dwa zabytkowe kościoły; niska kładka, kajaki dołem lub górą z zależności od poziomu wody. Biwaku po lewej (Przewodnik) nie widzieliśmy.

92.5 Most, wieś Jaroszewy po prawej za wzgórzami, mało widoczna z rzeki (1 km - sklep, autobus do Kościerzyny). Poniżej przewodnikowe dwa laski oddalone od rzeki ok 100 m.
Biwak przy pierwszym lasku, na prawym brzegu, na podwyższonym skraju nadrzecznych łąk u podnóża stromego piaszczystego wzgórza porośniętego laskiem; trudny dostęp na brzeg wys. ok. 1 m, głęboko, dno muliste.

Dzień 4 - 9.5 km 

~85.0 Z lewej strony ujście rzeki Wietcisy.    poniżej: zdjęcie z lotu balonem (dziękuję Michałowi; może podeśle ich więcej)

Rzeka poszerza się; piękne naturalne bystrza z głazami narzutowymi. Przed Czarnocinem zaczynają się ładne lasy. Ostatnie możliwości biwakowania na dziko w lasach przed Starogardem.

83.0 Biwak po lewej, na łące pod wysoką skarpą, na skraju lasu mieszanego, z dobrym dostępem do wody, dno żwirowo kamieniste - ok. 1 km powyżej elektrowni Czarnocińskie Piece.

Dzień 5 - 14 km
Las, bystrza, zwalone pnie.

81.6 Elektrownia Czarnocińskie Piece - dogodna przenoska: przybijać z prawej do niskiego betonowego nabrzeża zbiornika, przenosić prawą stroną 80 m po płaskiej łące obok płotu elektrowni, wodowanie niewygodne z 30 cm murku do głębokiej wody.
Las, mosty, bystrza.

78.0 Drugi most do wsi Bączek - bystrze pod mostem: z grubsza wg przewodnika - płynąć pod prawym przęsłem w lewo na wysepkę za nim i tam sprawdzić poziom wody na bystrzu poniżej wysepki. Zaraz poniżej możliwość przybicia i odpoczynku na lewym brzegu. Piaszczyste dno, piaszczysty brzeg, łąka obok mostu - możliwość biwaku z dobrym dojazdem z szosy (jeśli komuś szosa nie przeszkadza - tylko bystrze strasznie szumi...).
Las, bystrza (liczne), zwalone pnie (liczne). Pływanie slalomem pomiędzy pniami w bystrym nurcie.

        2 km za Czarnocińskimi Piecami wiadukt kolejowy po zlikwidowanej (i rozebranej) linii kolejowej Starogard Gd.-Skarszewy. W połowie drogi do Skarszew (nasypem ok. 1,5 km na północ) w pięknym otoczeniu leży jezioro Borówno. W sezonie jest tu tłoczno.

69.0 Kręgski Młyn - most (brak w Przewodniku - jest: "zwaliska starego mostu"), poniżej dobre dobicie z lewej, dno piaszczysto - żwirowe.
Dobry biwak naprzeciw, na prawym brzegu na łące na terenie prywatnego ośrodka wypoczynkowego Kręgski Młyn, po uzyskaniu zgody właściciela. Dobicie dość trudne z kamienistego bystrza na kamienisto-piaszczysty wyjazd (konny !) z brodu.
W ośrodku pensjonat w zabytkowym młynie, tereny do jazdy konnej, kąpielisko w dawnej żwirowni. Sklep 1.5 km w Żabnie (lewy brzeg),  administracyjnie już na terenie Starogardu Gdańskiego.

Dzień 6 - 15 km

67.0 Kilka wiaduktów kolejowych; pod drugim, wysokim, piękne długie (150 m), kręte bystrze, niektóre głazy niewidoczne, tylko przysłonięte pianą.

62.5 Starogard: tereny ruderalno-działkowo-przemysłowe, mosty; następnie wpływamy uregulowaną rzeką na teren ładnego parku na skraju starej, zabytkowej części miasta.
Wg Przewodnika wpływamy na końcu parku w prawo w kanał młyński 300 m, lądujemy z prawej (niezgodnie z Przewodnikiem) i przenosimy w lewo 100 m przez teren zastawki i następnie przez ruchliwą ulicę obok zabytkowego młyna (obecnie prywatna własność, elektrownia) i przed mostem na prawy brzeg uregulowanej, zdewastowanej rzeki. Bardzo niewygodne wodowanie.
Lepiej (przyjemniej?) wylądować w parku (co na to Straż Miejska??) na lewym brzegu, przenieść przez park (300 m?) obok mostu przez ulicę do płytkiej, uregulowanej, zdewastowanej rzeki. Kilkaset metrów rzeką, zwykle zbyt płytką (zastawka zamknięta na potrzeby elektrowni), zawaloną gruzem i śmieciami do owego mostu obok d. młyna.
Około 50 m poniżej tego mostu na rzece próg ok. 50 cm; powyżej niego płytko, poniżej głębia. Kajak raczej utyka na tym progu, lepiej spławić na lince.
Tuż poniżej dochodzi z prawej kanał młyński i odtąd wody w rzece jest już dość.
Z terenu miasta dochodzą jednak liczne "rurowe dopływy" o wątpliwej jakości wód i niewątpliwym smrodzie.
Liczne przeszkody, rzeka zarośnięta łozami. Na brzegach tereny ruderalno-działkowo-przemysłowe.
Po dużych opadach wymywających z miasta cały brud, rzeka poniżej Starogardu w zasadzie nie nadaje się do płynięcia, mimo atrakcyjnego biegu przez tereny leśne z licznymi utrudnieniami.

56.0 Biwak kilka km poniżej Starogardu, po prawej, na łące na wysokim brzegu skarpy zalesionej od strony rzeki, na skraju pól uprawnych. Kilkaset metrów od przysiółka wsi Owidz; możliwość dojazdu, autobusy do Starogardu.
W czasie ulewy poziom wody w rzece podniósł się ponad 50 cm w ciągu nocy.

55.0 Młyn Owidz.

  (lato 2003)

Tomasz Pluciński 
nowy adres:  tomasz.plucinski@ug.edu.pl